Vier lezingen over vrouwelijke voorlopers:

Middeleeuwse “ketters”: een bron van inspiratie

In de middeleeuwen was de rol van de vrouw totaal ondergeschikt aan die van de man. Vrouwen die “niet passende” meningen hadden belandden regelmatig als ketter op de brandstapel. Toch waren er ook in deze tijd vrouwen die een bron van inspiratie bleken voor latere filosofen en  kunstenaars. De tachtiger Albert Verweij schreef vol bewondering over Hadewijch: ‘Welk een ketter is die vrouw geweest’. Hadewijch is één van de vier vrouwen die worden besproken in een viertal lezingen die het Cultuur Platform Zutphen  organiseert.

Locatie: Auditorium stedelijke Musea Zutphen, ’s Gravenhof.
Tijdstip Lezingen: 13.30 uur inloop, 14.00 start cursus tot 16.45 uur.
Kosten: € 25,00 per lezing inclusief koffie/thee.
Data: 16 en 30 oktober, en 6 en 13 november 2025.
Aanmelding lezingen (Er zijn nog een beperkt aantal open plaatsen bij de lezingen van 16 oktober en 6 en 13 november. Wanneer u zich snel aanmeldt kunt u nog meedoen)

Lezing  donderdag  16 oktober 2025:

13^e eeuwse schrijfster Christine de Pizan, lezing door dr. Margriet Hoogvliet

Christine de Pizan   (Venetië 1364-c. 1430 Poissy, Frankrijk) is een heldere en krachtige vrouwenstem uit de late middeleeuwen. Als weduwe en moeder van drie kinderen wist ze door haar werk als auteur en intellectueel voor voldoende inkomsten te zorgen. Christine heeft een enorm rijk en gevarieerd literair oeuvre nagelaten, waaronder veel werk in opdracht van Franse koningen en koninginnen, maar ook heel persoonlijk werk – altijd met een grote filosofische diepgang. In het kader van deze lezingenserie is het ook bijzonder dat Christine de Pizan met overtuigingskracht de positie van vrouwen in haar tijd verdedigde, onder meer in haar werk over de “Stad van vrouwen” (1405), waarin ze verhalen over talloze sterke, bijzondere en deugdzame vrouwen uit de geschiedenis verzameld heeft.

Margriet Hoogvliet promoveerde in 1999 cum laude met een Franstalig proefschrift over wereldkaarten in tekst en beeld, daterend uit de periode tussen 1200 en 1700. Daarna doceerde zij jarenlang Franse cultuurgeschiedenis en letterkunde uit de Middeleeuwen en vroegmoderne periode bij de universiteiten van Groningen, Amsterdam, Utrecht en Leeds, waarbij regelmatig vrouwelijke auteurs, kunstenaressen en machtige vrouwen aan de orde kwamen. Sinds september 2023 is zij werkzaam als Jansoniusconservator bij de kaartencollectie van het Allard Pierson, universiteitsmuseum en bijzondere collecties van de Universiteit van Amsterdam.

Lezing donderdag 30 oktober 2025:

De Hildegard von Bingen, lezing door dr. Kitty Bouman

Hildegard van Bingen (1098-1179), abdis, mystica en componiste, is een veelzijdige vrouw in het Middeleeuwse West-Europa. Jarenlang gaf zij als abdis leiding aan een klooster van benedictinessen.. Zij ontving visioenen die zij op schrift stelde, en correspondeerde met de grote persoonlijkheden van haar tijd. Zij had een grote kennis van de natuur en van het behandelen van ziekten met kruiden.

Op deze bijeenkomst maken we nader kennis met deze veelzijdige begaafde vrouw door een inleiding op haar leven, werken, liederen en spiritualiteit. We staan stil bij haar visioenen en luisteren naar fragmenten uit enkele brieven van Hildegard. Deze bijeenkomst wordt omlijst door liederen die door haar zijn gecomponeerd.

Dr. Kitty Bouwman is theologe met veel aandacht voor mystiek en is werkzaam als geestelijk begeleider. Zij promoveerde in 2015 aan de Universiteit van Utrecht en werkt nu aan een post doctoraal onderzoek naar de vrouwelijke gestaltes Caritas en Wijsheid in de werken in Hildegard van Bingen. Als onderzoeker is zij verbonden aan het Titus Brandsma Instituut in Nijmegen en het Ruusbroecgenootschap in Vlaanderen.

 

Lezing donderdag 6 november 2025:

Hadewijch de Amberes, lezing door dr. Annette van Dijk

Hadewijch was een 13e-eeuwse Brabants dichteres en mystica. Mogelijk was zij een begijn, maar aangezien er geen getuigenissen over haar leven bewaard zijn gebleven, weten we daarover niets met zekerheid. Haar werk wordt beschouwd als een van de hoogtepunten in de Nederlandstalige literatuur. Annette van Dijk beschreef hoe Albert Verwey (1865-1937) zich als dichter, vertaler, criticus en hoogleraar met het werk van Hadewijch heeft beziggehouden. ‘In het spoor van Hadewijch’ laat Annette van Dijk zien hoe kunstenaars zich door Hadewijch hebben laten inspireren en hoe zij, ook buiten de kring van mensen met belangstelling voor middeleeuwse geestelijke letterkunde, lezers wist te boeien met geschriften die passen in een lange, in onze tijd nog steeds voortlevende traditie. Hadewijch blijkt verrassend actueel.

Dr. Annette van Dijk is neerlandica en theologe. Ze promoveerde in 2009 met een studie over Hadewijch in het werk van de tachtiger Albert Verwey getiteld ‘Welk een ketter is die vrouw geweest’. In 2024 verscheen ‘In het spoor van Hadewijch’ over de  invloed van deze mystica op latere kunstenaars, m.n. dichters. Annette van Dijk geeft cursussen over Hadewijch in de middeleeuwse en hedendaagse mystiek aan de hand van teksten en muziek.

Lezing donderdag 13 november 2025:

Na Artemisia Gentileschi, lezing door Henk Roos

Artemisia Gentileschi, een lezing over leven en werk. Zij was weliswaar níet een vrouw uit de middeleeuwen, maar wél een één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Italiaanse schilderkunst uit de zeventiende eeuw. Als vrouw manifesteerde zij zich succesvol in een mannenwereld.
Henk Roos vertelt over haar bijzondere leven en neemt ons mee naar haar schilderijen, die in kwaliteit niet onderdoen voor het werk van haar mannelijke collega’s.
Prachtige ‘portretten’ van onder meer Clio, Minerva en Cleopatra, afgewisseld met dramatische, theatrale composities zoals Judith en Abra en Suzanna en de Ouderlingen. Voorstellingen die op en top barok zijn, sensueel, soms grenzend aan schandaal, een mengeling van geweld en verleiding.

Henk Roos behaalde in 1972 zijn 1e Graads akte MO Tekenen/Kunstgeschiedenis aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten te ’s Gravenhage en werd leraar Tekenen op het Comenius College Hilversum. Vanaf 1992 bekleedde hij naast zijn docentschap een groot aantal functies: Bestuursadviseur bij InSE (International Society for Education Through Art), hoofdredacteur van gebruikersbulletin ZienderOgen Kunst. Hij verzorgt maandelijks museumlezingen voor seniorenvereniging Senver in Hilversum. Hij is Lid van de raad van advies van het Comenius Museum Naarden.